17 Ağustos 1999 tarihinde merkez üssü Kocaeli/Gölcük olan tarihe “Büyük Marmara Depremi” olarak geçen büyük bir felaket yaşandı. Bu felakette başta Kocaeli olmak üzere İstanbul, Yalova, Sakarya, Bursa, Düzce, Bolu gibi illerde, binlerce bina yıkıldı ya da ağır hasar aldı. Kocaeli’nde depremi hasarsız atlatan tek bir bölge vardı; Tavşancıl…
Tavşancıl günümüzde Dilovası’na bağlı olsa da o dönemde Gebze’ye bağlı bir beldeydi. 1987 yılına kadar Gebze’ye bağlı bir köy olan Tavşancıl, 21 Aralık 1987 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in onayıyla Gebze’ye bağlı bir belde haline getirildi ve 1580 Sayılı Kanun kapsamında Tavşancıl Belde Belediyesi kuruldu. Tavşancıl Beldesi, Dilovası ve Darıca Beldeleri ile Gebze’ye bağlı üç beldeden birisi haline geldi. Tavşancıl Belde Belediyesi için ilk yerel seçimler 26 Mart 1989 tarihinde yapıldı. Yapılan seçimlerde Sosyal Demokrat Halkçı Parti adayı Salih Gün toplam oyların %44,4’ünü alarak belediye başkanı seçildi. Salih Gün, belediye başkanı olduktan hemen sonra imar planı hazırlatmak amacıyla Kocaeli Üniversitesinden bilim insanlarına başvurdu. Aralarında jeofizik ve jeoloji uzmanı Prof. Dr. Uğur Kaynak’ın da bulunduğu bilim insanları deprem riskine dikkat çekerek bir rapor hazırladı. Beldenin şehir planlaması deprem riskine göre yapıldı. Belde genelinde binalar 2-3 kat olarak planlanmıştı daha fazla kat çıkılmasına dönemin belediye başkanı Salih Gün tarafından müsaade edilmedi. Bu nedenle belediye başkanı halkın tepkisiyle karşılaştı. Gebze’ye bağlı Dilovası ve Körfez’e bağlı Hereke beldeleri, Tavşancıl beldesine çok yakın bir noktadaydı ve bu beldelerde çok katlı inşaatlar yapılmasına izin veriliyor, imar planı doğru bir şekilde uygulanmıyordu. Tavşancıl’da ise imar ve şehir planlanmasına uyuldu. Bu nedenle çok katlı yapıların yapılmasına izin verilmedi. Belediye başkanı bu konuda hiç kimseye ayrımcılık yapmadı. Hatta babasının yaptırdığı kaçak katı bile yıktırdı.
17 Ağustos 1999 Büyük Marmara Depremi’nde bölgede tek bir çivi oynamamasının nedenlerinden birisi beldenin sağlam bir zeminde kurulmuş olmasıydı. Ayrıca imar ve şehir planlamalarına dikkat edilmesi nedeniyle Marmara Bölgesi’nin büyük bölümünde etkili olan deprem Tavşancıl’a zarar vermedi bölgedeki yapılar depremi hasarsız atlattı. Belde sakinleri imar konusundaki sert tutumundan dolayı Salih Gün’e tepki göstermelerine rağmen depremde yaşanan ağır yıkımdan dolayı sonra kendisine hak verdiler. 17 Ağustos 1999 depreminden sonra Tavşancıl, “tek bir çivinin oynamadığı” belde olarak Türkiye gündemine geldi. Dönemin belediye başkanı Salih Gün, 31 Ağustos 1999 tarihinde Milliyet Gazetesinde yayımlanan röportajında:
“Üniversite, beldemize deprem bölgesi raporu verdi. En çok üç katlı binalara ruhsat vermemizi önerdi. Bu raporu harfiyen uygulamak bizim için bir zorunluluktu. Raporları dikkate alarak beldede kayalık ve yüksek kesimlerde üç, diğer yerlere iki katlı binalara ruhsat verdik. İmar planımızı kimsenin hatırı için bozmadık… Biz `önce insan' diyoruz. Eğer malum kooperatiflerin yüksek bina ruhsatı isteklerini kabul etseydim, şimdi yatlarda, villalarda yaşıyor olurdum. Felaketin merkezinde olmamıza karşın zarar görmeyen tek yerleşim yeriyiz. Yüksek binalara ruhsat vermediğim için bana kızan arsa sahipleri şimdi beni tebrik ediyor” sözleriyle bir kez daha tüm tepkilere rağmen yaptığı uygulamaların, aldığı kararların arkasında durduğunu kendisine daha önceden tepki gösteren bölge halkının deprem sonrasında kendisini takdir ettiğini belirtti.
Salih Gün, 27 Mart 1994 tarihinde yapılan mahalli idareler genel seçimlerinde oyların %50,3’ünü, 8 Nisan 1999 tarihinde yapılan mahalli idareler genel seçimlerinde de oyların %58,5’unu alarak tekrar belediye başkanı oldu. 3 Kasım 2002 tarihinde yapılan genel seçimlerde 22. Dönem Kocaeli Milletvekili oldu. Aktif siyaset yaşantısının yanında Tavşancılspor Kulüp Başkanlığını da yaptı. 30 Ocak 2022 tarihinde İstanbul’da Covid-19 tedavisi gördüğü hastanede vefat etti. Doğup büyüdüğü ve her anlamda hizmet ettiği Tavşancıl’a defnedildi.
Tavşancıl, 17 Ağustos 1999’da gerçekleşen büyük depremde hasar almayan belde olarak tarihe geçti. Dilovası, Gebze’ye bağlı bir belde konumundayken 22 Mart 2008 Tarih ve 26824 sayılı Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 5747 Sayılı Kanun ile ilçe haline getirildi. Tavşancıl bu süreçte Gebze’den alınarak Dilovası’na bağlı hale geldi. Belde belediyesi statüsü alınarak Dilovası’na bağlı bir mahalleye dönüştürüldü. İstanbul’a yakın olması nedeniyle Osmanlı döneminden günümüze kadar önemli bir mesire ve tarım alanı olan bölge özellikle mahalleye dönüştürüldükten sonra bu özelliğini kaybetti. Tavşancıl yıllar sonra 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve birçok ili etkileyen depremden sonra tek bir çivinin oynamadığı belde olarak tekrar gündeme geldi. Bu yazı vesileyle tanışma imkânı bulduğum Kocaeli eski Milletvekili ve Tavşancıl Belediye Başkanı Salih Gün’ü rahmetle anıyorum. Kahramanmaraş merkezli yaşanan depremde hayatlarını kaybeden vatandaşlarımıza rahmet, ailelerine ise sabır diliyorum. Milletimizin başı sağ olsun. Allah bir daha milletimize böyle acılar göstermesin (Âmin).
Görsel I: Tavşancıl’ın havadan genel görünümü
Görsel II: Tavşancıl Belde Belediyesinin kurulmasıyla ilgili cumhurbaşkanlığı kararı
Görsel III: Milliyet Gazetesi’nin 31 Ağustos 1999 (Salı) tarihli haberi
Görsel IV: Tavşancıl Kurucu Belde Belediye Başkanı ve 22. Dönem Kocaeli Milletvekili Salih Gün
Görsel V: 17 Ağustos 1999 Depremi sonrasında Gölcük, Sakarya ve Yalova’dan görüntüler (Anadolu Ajansı Arşivi)