Bir tarih öğretmeni olarak en büyük gayelerimden birisi tarih dersini sıradan, monoton bir ders olmaktan çıkarıp insana dair her şeyin tarihin konusu olabileceğine dikkatleri çekmektir. Yıllardır bu hedef doğrultusunda birçok proje gerçekleştirdim. Bu projelerden birisi de 11 Eşit Ağırlık öğrencisi Bulut Buğra Akgül ile birlikte Türk Futbol Tarihi ile ilgili yaptığımız araştırma ödeviydi. Bu araştırma ödevini büyük bir titizlikle yapan öğrencimizin dikkatini çeken konulardan birisi “Galatasaraylı Robenson Kardeşler” oldu. Robensonların hayat hikayesi oldukça farklıydı. İngiliz kökenli olmalarına rağmen sonradan Müslüman olarak; Abdulkadir, Abdurrahman, Ahmet ve Yakup isimlerini aldılar. Ailenin hayat hikayesine geçmeden önce bilinmesi gereken en önemli husus kaynaklarda Robenson Ailesi ile ilgili verilen bilgilerin birbirleriyle çeliştiği ve net bilgilerin olmadığıdır. Bununla birlikte ailenin Sultan II. Abdülhamid döneminde İstanbul’a yerleştiği bilinmektedir.
Robenson kardeşler, Spencer Robenson ve Leydi Sarah (bazı kaynaklarda Hannah Rodda olarak geçmektedir) çiftinin çocukları olarak dünyaya gelmişlerdir. Leydi Sarah, Müslüman olduktan sonra Fatma adını aldı ve çocuklarını İslâm dini üzerine yetiştirdi. Spencer Robenson ile ilgili kaynaklarda çelişkili bilgiler yer almaktadır. Bazı kaynaklarda baba Robenson’un oğlu Ahmet doğduktan altı ay sonra 1889’da İngiltere/Kalimpong’da öldüğü bilgisi varken bazı kaynaklarda ise eşiyle birlikte Müslüman olduğu ve Abdullah adını alarak eşiyle birlikte İstanbul’a geldiği bilgisi vardır. Net olmayan bilgilerden birisi de Fatma Hanım’ın eşinden boşandığı bilgisidir. Çocukların aldıkları askeri eğitim ve yaptıkları görevler dikkate alındığında Fatma Hanım’ın ikinci evliliğini yapmış olma ihtimali yüksektir. Fatma Hanım, ikinci evliliğini II. Abdülhamid’e yakınlığı ile bilinen subaylardan Ahmet Bahri Efendi ile yaptı. Bu evlilik sonrasında II. Abdülhamid’in başdanışmanlarından olan Mustafa Zeki Paşa’nın himayesinde Ahmet, Abdurrahman ve Yakup kardeşler, Kuleli Askerî Lisesi’nde eğitim aldılar.
Dört kardeşten en küçük olan Abdülkadir’di. Abdülkadir, çok küçük yaşlarda vefat etti. Ahmet, Abdurrahman ve Yakup hemen hemen aynı yaştaydılar. Üçü de Osmanlı’da askeri eğitim aldıktan sonra Galatasaray Lisesi’ne (Sultanisi) eğitim hayatlarına devam ettiler. Okuldan mezun olduktan sonra Ahmet Robenson, Galatasaray Lisesi’nde ve Vefa Lisesi’nde (Vefa İdadi-i Mülki-i Şahanesi) beden eğitimi öğretmeni olarak görev yaptı.
Ahmet Robenson, bu dönemde birçok spor dalını Osmanlı’ya taşıyan kişi olarak dikkatleri üzerine çekti. Galatasaray Lisesi’nde beden eğitimi öğretmeni olarak görev yaptığı döneminde izcilik ve basketbolu tanıttı. İzciliğin tanıtılmasında Ahmet Robenson ile birlikte kardeşleri Yakup ve Abdurrahman’ın da çok büyük etkisi vardı. Bu yönüyle, Robenson Kardeşler, Osmanlı’nın son döneminde izcilik kültürünün yerleşmesinde oldukça etkili oldukları gibi İttihatçıların spor politikalarını etkileyen, yön veren isimler arasında yerlerini almışlardır. Üç kardeşten ikisi; Abdurrahman ve Ahmet, Galatasaray Futbol Takımında birlikte oynadılar. Ahmet kaleciydi, Abdurrahman ise forvet hattında görev alıyordu. Ahmet Robenson, Galatasaray’ın ilk şampiyonluğunu elde ettiği 1908 yılında takımın kalecisiydi ve şampiyonlukta büyük katkısı vardı. Galatasaray Futbol Takımı’ndaki hikayesi Galatasaray’ın kurulduğu 1905 yılında başlamıştı. İstanbul Pazar Ligi olarak da bilinen ligdeki ilk Türk Takımı kalecisi Ahmet Robenson’du.
Robenson Kardeşler, sportif faaliyetlerine devam ederken 1914 yılında I. Dünya Savaşı başladı. Galatasaray Futbol Takımı’nın kaptanı Hasnun Galip gönüllü olarak Çanakkale Cephesi’ne gitti ve 21 Haziran 1915 tarihinde şehit düştü. Ahmet Robenson, kardeşi Yakup ile görüştükten sonra gönüllü olarak Çanakkale Cephesi’ne gittiler. Abdurrahman, Çanakkale Cephesi’nden sonra Kafkas Cephesi’ne geçti ve burada Ruslar’a karşı mücadele ederken donarak şehit düştü. Şehit olduğunda göğsünde Galatasaray rozeti duruyordu. Yakup ise Irak Cephesi’ne gönderildi ve İngiliz kökenli bir Osmanlı subayı olarak Bağdat’ta, İngilizlere karşı savaşırken şehit düştü. Robenson Ailesi’nin üç ferdinden birisi gazi diğer ikisi ise bu topraklar için şehit düştü. Galatasaray’ın İngiliz kökenli futbolcuları, bu topraklar için en büyük bedeli ödediler ve bu vatanı işgalci güçlere teslim etmemek için şehadet şerbetini içtiler.
Ahmet Robenson, Mütareke Dönemi’nde ve cumhuriyetin ilk yıllarında da sportif faaliyetlerine devam etti. Bu dönemde futbolun yanında basketbolla da ilgilendi ve bu spor dalının yayılması için çok büyük çaba sarfetti. 1926 yılında Galatasaray Spor Kulübü başkanlığına seçildi, bu görevi bir yıl kadar yürüttü. Daha sonra ABD’ye yerleşen Ahmet Robenson, 1968 yılında vefat etti.
Robenson Kardeşler, bu topraklarda futbol başta olmak üzere basketbol ve izcilik gibi spor dallarının gelişmesinde öncü isimler oldular. Aynı zamanda bu vatan için büyük bedeller ödediler. Galatasaray’ın bu kahraman evlatlarının ruhları şad olsun! Bu araştırmayla Türk Futbol Tarihi’ne önemli katkı sunan kıymetli öğrencim Bulut Buğra Akgül’e teşekkür ediyorum.
KAYNAKÇA
Erdoğan Arpınar, Türk Futbol Tarihi, Cilt: I, Türkiye Futbol Federasyonu Yayınları, İstanbul 1992.
Fethi İsfendiyaroğlu, Galatasaray Tarihi, Cilt: I, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul 1952.
Gareth M. Winrow, “Who Was Ahmet Robenson?”, Journal of Anglo-Turkish Relations/Türk-İngiliz İlişkileri Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Bursa 2020, s. 1-12.
İsmail Güven, “Osmanlı’dan Günümüze İzciliğin Gelişimi ve Türk Eğitim Tarihindeki Yeri”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 36, Sayı: 1-2, Ankara, 2003, s. 65-73.
Mehmet Şenol, Gayriresmi Futbol Tarihi, Mundi Yayınları, İstanbul 2020.
Nebil Özgentürk, Galatasaray Tarihi ve Efsaneleri, Doğan Kitap, İstanbul 2017.
Görsel I: Robenson Kardeşler
Görsel II: 1908-1909 Sezonu Galatasaray Futbol Takımı Ahmet Robenson ortada (beyaz tişörtlü)
Görsel III: Robenson Kardeşlerin annesi Fatma Hanım
(Önceki adı Leydi Sarah/Hannah Rodda)
Görsel IV: Galatasaray’ın efsane futbolcusu Hasnun Galip, Çanakkale Cephesi’nde şehit olmadan önce çekilen ender fotoğraflarından