Duanın adabı ve bir çok şartları mevcuttur. Yalnız bir Kuran-ı Kerim ve masum imamlardan, bize ulaşan hadislerden kaynak alarak duanın kabul olma şartlarından bazılarını kaleme alabiliriz.
1- Allah’ı tanımak;
Duanın kabul olma şartlarından biri Allah’ı tanımak, O’nun mutlak egemen ve kadir olduğuna iman etmektir.
Hz Resulu Ekrem (s.a.a) buyuruyor:
"Eğer Allah’ı hakkıyla tanısaydınız duanız hürmetine dağlar yerinden oynardı."
Hz İmam-ı Sadık (as) dan "niçin ettiğimiz dualar kabul olmuyor?" diye soranlara şöyle buyuruyor:
"Çünkü siz tanımadığınız birisini çağırıyorsunuz ve anlamadığınız bir şeyi istiyorsunuz."
Şundan şu anlaşılıyor ki, duanın kabulü, isteyenin istenilenin rolünün önemini bilmeli ve de tanımalıdır.
2- Allah’ın kabul etmesine yakin etmek:
Allah-u Teala kullarının kendisine olan hüsn-ü zannı, rahmet ve kereminin genişliğine yakinleri miktarınca onlara bağışta bulunur.
Hz. Resulullahın (s.a.a.) şöyle buyuruyor :
"Duanızın icabet edileceğine kesin güveniniz olduğu halde Allah'ı çağırın."
Hz İmamı sadık (as) buyuruyor :
"Dua ettiğinde kalbinle Allah’a yönel, sonra duanın kabul olacağına inan."
Böylece insan duanın kabul olması için Allah'ın rahmetinden ve lütfünden ümidini kesmemeli ki Allah bazı nedenlerden dolayı, kişinin duasını geciktirir.
Hz. İmam-ı Sadık (as) buyuruyor: "Kul acele etmediği müddetçe Allah'tan daima bir hayır, ümit ve rahmet içerisindedir. Acele ettiğinde ise ümitsizliğe kapılır ve duayı terk eder."
3- Vücut sağlık açısından dirayetli ve temiz olmalı
İslam dini temiz din olduğu için , Müslümanlarda temiz olmalıdır.
Temizlik her yönüyle olmalı, mal, beden ve can gibi şeylerini en iyi bir şekilde elde edip, tertemiz bir halde ihtiyacı kadar, gerektiği ölçüde kullanmalı.
Yüce Rabbim şöyle buyuruyor:
"Ey örtüsüne bürünen, kalk artık uyar, sadece Rabbini yücelt. Elbisini temizle pislikten sakın." Mudessir/1-5
"Sonra kinlerini giderip temizlensinler." Hac/29
Bu nedenle yukarıda zikir ettiğimiz ayetler, dua edenin, ister bedensel, ister mali, tertemiz olması gereklidir. İfadesini açık bir şekilde beyan buyurmaktadır.
Hz. Ali (as) buyuruyor:
"Elbisenin temizliği; gam ve derdi kökünden kazır; Ve Namazın kabul olma şartıdır."
Yukarıda zikrettiğimiz ayetler ve hadisler, insanların amelleri üzerinde etkisi çok olan ve amelleri yok edecek kadar etkili olan haramlardan, pisliklerden günahlardan kaçınmalılar ki, itaatleri ve duaları kabul olsun hükmünü buyurmaktadır.
4- Muztar Olmak :
Duada insan Allah'tan başka bir sığınak bulmayan, her yerden ümidi kesilen, çaresiz insan Allah'a sığınmalıdır, ancak O'na ümit etmelidir.
İnsan Allah'a ümit beslemesinin yanı sıra kullara da ümit beslerse Allah'a hakkıyla sığınamaz, O'na sığınmaya tam ihtiyaç duyamaz. Her şeyden ümit kesip yalnız Allah’a yönelmek, duanın kabul olmasında temel şartlarından biridir .
Hz. Ali (a.s) oğlu Muhammed Hanefiye vasiyetinde şöyle buyurmuştur:
"İhlastadır kurtuluş, korku artınca ancak Allah'a sığınılır."
Hz İmamı Cafer-i Sadık (a.s) buyuruyor: "Rabbinden istediğin şeyin mutlaka kendisine verilmesini isteyen kimse ümidini bütün insanlardan kesmelidir, O'ndan başka hiç kimseye ümit beslememelidir. Allah bu ümidi onun kalbinde gördüğünde, istediği şeyi mutlaka ona verir."
5- Huşu, Huzu ve kalp yumuşaklığı :
Duasının kabul olmasını isteyen kimse içli ve duygulu olmalı ve kalbini Mutmeinne'l kulub yapmalı.
Kalp yumuşak ve içli olursa şeffaf olur şeffaf olunca da Allah ile arasında ki engeller ortadan kaldırılmış olur. Böylece Allah'a yakın olur. İsteme ve dua etme üslubunu kalbin yumuşamasında önemli etkisi vardır. İsteme ve dua etme anında tazarru ile yalvarmak hususunda gelen hadisler bu hedefi taşımaktadır.
Hz. Resulullah (s.a.a.) buyuruyor:
"Kalp yumuşadığında duayı ganimet bilin. Çünkü o (yumuşama) rahmettir."
Hz. İmam-ı Sadık (a.s) buyuruyor:
"Kalbiniz yumuşadığın da dua ediniz. Çünkü kalp halis olmadıkça yumuşamaz."
Yine İmam-ı Sadık (a.s) buyuruyor:
"Bedenin (Allah korkusundan) titrediğinden ve gözlerinden yaş aktığında, Allah'tan istediğini duayla al. Çünkü kastın dikkate alınmıştır."